Το 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (31 Οκτωβρίου – 10 Νοεμβρίου) μας προσκαλεί σε ένα ανατριχιαστικό και ταυτόχρονα συναρπαστικό ταξίδι με το αφιέρωμα «Εμείς, το τέρας / We, the Monster». Μέσα από αυτή τη θεματική, ο θεσμός συνεχίζει την παράδοση των ενδιαφέροντων αφιερωμάτων, όπως το περσινό «ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ», βάζοντας αυτή τη φορά στο επίκεντρο τα τέρατα που ζουν δίπλα μας και μέσα μας. Ο διεθνούς φήμης Κάρλο Σατριάν, πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής των Φεστιβάλ Βερολίνου και Λοκάρνο, ανέλαβε την επιμέλεια του αφιερώματος, προσφέροντας μια συλλογή από 20 ταινίες, που εξερευνούν τον κόσμο των τεράτων με έναν διαφορετικό, πιο βαθύ τρόπο.
Η Ιστορία των Τεράτων στην Τέχνη
Τα τέρατα δεν είναι κάτι νέο. Είναι συνυφασμένα με τις ανθρώπινες αφηγήσεις και ιστορίες από την αυγή του πολιτισμού. Από την ανάγκη μας να εξηγήσουμε τους φόβους μας, δημιουργήσαμε πλάσματα που αντιπροσωπεύουν το άγνωστο, το ακατανόητο και το διαφορετικό. Εδώ και αιώνες, αυτά τα φανταστικά πλάσματα ενέπνευσαν αναρίθμητες ιστορίες τρόμου, αγάπης και αποδοχής.
Στην αρχαιότητα, οι άνθρωποι συνυπήρχαν με αυτά τα τέρατα, όπως θεούς, δαίμονες και μυθικούς ήρωες. Όμως, με το πέρασμα του χρόνου και τη διαμόρφωση των κοινωνιών, αυτά τα πλάσματα εξορίστηκαν από την καθημερινή ζωή, κρύβοντας τη μορφή τους στα σκοτεινά δάση, τα βουνά και τον βυθό της θάλασσας. Παρόλο που κρύφτηκαν, οι άνθρωποι δεν έπαψαν ποτέ να γοητεύονται από την αθέατη δύναμη και την κρυφή τους παρουσία.
Τα Τέρατα στον Κινηματογράφο
Η τέχνη, από τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική έως τον κινηματογράφο, χρησιμοποιεί τα τέρατα για να εκφράσει το άγνωστο, το ανοίκειο, το διαφορετικό. Όπως αναφέρει ο Κάρλο Σατριάν, «το τέρας αγγίζει την πεμπτουσία του σινεμά». Όταν σκεφτόμαστε εμβληματικές κινηματογραφικές εικόνες, συνήθως δεν φανταζόμαστε αψεγάδιαστη ομορφιά, αλλά πλάσματα που αποκαλύπτουν το σκοτεινό, άγνωστο μέρος του εαυτού μας.
Ο κινηματογράφος, λοιπόν, δεν απεικονίζει απλώς το τέρας ως απειλή, αλλά ως έναν καθρέφτη της ανθρώπινης ψυχής. Μέσα από αυτές τις ιστορίες, βλέπουμε την ετερότητα που μας περιβάλλει και το σκοτάδι που κρύβεται μέσα μας. Όπως σημειώνει και ο Ορέστης Ανδρεαδάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, τα τέρατα πλέον δεν είναι απλώς φανταστικές φιγούρες, αλλά αντιπροσωπεύουν πολιτικές και κοινωνικές πραγματικότητες, μερικές από τις οποίες προκαλούν τρόμο.
Πολιτικά και Ψυχολογικά Τέρατα
Στο αφιέρωμα, θα δούμε ταινίες που ασχολούνται με τέρατα της ιστορίας, όπως οι φρικαλεότητες του 20ού αιώνα, αλλά και με αόρατα τέρατα που αντικατοπτρίζουν τις πιο ακραίες συμπεριφορές της ανθρώπινης φύσης. Ο Σατριάν τονίζει πως, «το τέρας είναι συχνά ένας ανεστραμμένος καθρέφτης του εαυτού μας», υπενθυμίζοντάς μας ότι, μέσα από την ανοχή ή τη σιωπή, μπορούμε κι εμείς να γίνουμε τέρατα, όπως είχε προειδοποιήσει σοφά και ο Μάνος Χατζιδάκις.
Στόχος αυτού του αφιερώματος είναι να διευρύνει την έννοια του τέρατος, όχι μόνο ως κάτι φανταστικό, αλλά και ως κάτι που επηρεάζει τον σύγχρονο πολιτικό διάλογο. Με ταινίες που αμφισβητούν την έννοια της «κανονικότητας», το Φεστιβάλ καλεί το κοινό να σκεφτεί τη θέση της διαφορετικότητας στις σύγχρονες κοινωνίες.
Τέχνη και Διάλογος με τα Τέρατα
Το αφιέρωμα αυτό δεν περιορίζεται μόνο στον κινηματογράφο. Το Φεστιβάλ εμπνέεται από τη θεματική του και στη διοργάνωση της κεντρικής εικαστικής έκθεσης. Οι καλλιτέχνες Μαλβίνα Παναγιωτίδη και Δαυίδ Σαμπεθάι δημιουργούν έργα που συνομιλούν μεταξύ τους, αντλώντας έμπνευση από την έννοια του τέρατος. Αυτά τα έργα θα παρουσιαστούν στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, με δωρεάν είσοδο για το κοινό.
Μια Πολυφωνική Έκδοση
Παράλληλα, η δίγλωσση θεματική έκδοση του Φεστιβάλ φιλοξενεί αναλύσεις από θεωρητικούς του κινηματογράφου, κοινωνιολόγους και δημοσιογράφους. Η ελβετίδα συγγραφέας Μόνα Σολέ, ο καθηγητής πολιτικών επιστημών Νικόλας Σεβαστάκης και η συντονίστρια εκδόσεων Γκέλυ Μαδεμλή συνεισφέρουν κείμενα που προσφέρουν μια βαθύτερη κατανόηση της έννοιας του τέρατος στη σύγχρονη εποχή.
Αυτό το αφιέρωμα δεν είναι απλώς μια ευκαιρία για να δούμε ταινίες, αλλά για να στοχαστούμε πάνω στο τι σημαίνει τέρας, τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Μέσα από τις ταινίες, τα έργα και τις αναλύσεις, το κοινό καλείται να αντιμετωπίσει τους προσωπικούς του φόβους και να αναγνωρίσει ότι τα τέρατα δεν βρίσκονται μόνο στις ιστορίες, αλλά συχνά και μέσα μας.
Χρηστικές Πληροφορίες για το Φεστιβάλ
- Ημερομηνίες: 31 Οκτωβρίου – 10 Νοεμβρίου 2024
- Τοποθεσία: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα
- Κύριοι χώροι προβολών: Ολύμπιον, Αποθήκη 1, Αποθήκη Δ (Λιμάνι)
- Κεντρική Έκθεση: MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, με ελεύθερη είσοδο
- Εισιτήρια: Διαθέσιμα online μέσω της ιστοσελίδας του φεστιβάλ και από τα εκδοτήρια στους χώρους προβολών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Φεστιβάλ παρέχει εκπτωτικά εισιτήρια για φοιτητές και άνεργους, ενώ οι θεατές μπορούν να επιλέξουν μεταξύ πολλών διαφορετικών προβολών και εκδηλώσεων, καθιστώντας το ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα της Ελλάδας.
