Το Εθνικό Θέατρο συνεργάζεται για πρώτη φορά με τον διεθνώς καταξιωμένο Έλληνα σκηνοθέτη και δάσκαλο Θεόδωρο Τερζόπουλο και παρουσιάζει την Παρασκευή 12 και το Σάββατο 13 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου την τριλογία “Ορέστεια”. Αυτή η εξαιρετική παραγωγή, η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, αποτελεί ένα ανεπανάληπτο πολιτιστικό γεγονός, μια εμβληματική παράσταση διανοητικού και φιλοσοφικού βάθους, που έρχεται να διευρύνει τα όρια της τέχνης.
Για την Ορέστεια
Το 458 π.Χ., σε μια εποχή βίαιων κοινωνικών και πολιτικών ανατροπών, ο Αισχύλος παρουσίασε στη γιορτή των Διονυσίων την “Ορέστεια” (Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες), τη μοναδική σωζόμενη τριλογία αρχαίου δράματος και το τελευταίο έργο του, που συνέταξε δύο μόλις χρόνια πριν από τον θάνατό του. Η τριλογία αντικατοπτρίζει τις ραγδαίες μεταβολές της εποχής και αποτελεί ένα αριστούργημα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας.
Κεντρικός Άξονας της Τριλογίας
Ο κεντρικός άξονας της “Ορέστειας” είναι το τραγικό βραχυκύκλωμα του Ορέστη, που διαχέεται σε όλα τα πρόσωπα του δράματος και τον χορό μέσα από διαδοχικά στάδια αποσταθεροποίησης, αδιεξόδου και τρέλας. Αυτή την κατάσταση εκμεταλλεύεται η Αθηνά στο τρίτο μέρος της τριλογίας, προκειμένου να θεσμοθετήσει τη δημοκρατία με τη βία, μέσω μιας αμφιλεγόμενης σύναψης ειρήνης.
Στα δύο πρώτα μέρη, οι δολοφονίες που βάζουν τέλος στις τυραννικές εξουσίες του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας αποτελούν την κορύφωση μιας νέας περιόδου κρίσης και αποσταθεροποίησης. Οι Ερινύες, χθόνιες θεότητες που εκπροσωπούν τα ένστικτα και τις παρορμήσεις, διαφυλάσσουν τη μνήμη. Γνωρίζοντας ότι κάθε διαμάχη με τους θεούς είναι προδιαγεγραμμένη ήττα, εξεγείρονται και απειλούν την ευταξία της πόλης. Ο Ορέστης πρέπει να πληρώσει για να τιμωρηθεί όχι μόνο το έγκλημα, αλλά και η επανάληψή του, διατηρώντας ζωντανή τη μνήμη της σύγκρουσης.
Η Παρέμβαση της Αθηνάς
Η Αθηνά προσπαθεί με κάθε τίμημα να συνάψει “σύμφωνο ειρήνης” ανάμεσα στους θεούς και τις Ερινύες, προσφέροντας ανταλλάγματα και προνόμια. Για να πετύχει τη συνθηκολόγηση, μεταφέρει τη βία στο πεδίο της γλώσσας. Ο λόγος της εισάγει τη δόλια πειθώ, το ψέμα και την παραπλάνηση στην πολιτική σφαίρα. Οι Ερινύες υποκύπτουν με τη θέλησή τους, φορώντας τα χαρακτηριστικά πορφυρά ενδύματα των μετοίκων και ανακηρύσσονται Ευμενίδες, απομακρυνόμενες από τον πυρήνα της πόλης. Οδηγούνται στην αφάνεια, στη λήθη, στα έγκατα της γης. Το δημοκρατικό πολίτευμα έχει εγκαθιδρυθεί, όχι όμως ανώδυνα. Η νέα τάξη πραγμάτων επιβάλλεται από τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς, εξορίζοντας τις ζωτικές δυνάμεις που συνδέονται με τη μνήμη, τα ένστικτα και τη ζωική ορμή, σαν να μην υπήρξαν ποτέ.
Οι Ερινύες συμβιβάζονται και αποδέχονται την κοινωνική θέση των μετοίκων, ωστόσο η εσωτερική δομή τους δεν αλλοιώνεται. Όπως τα φυσικά φαινόμενα που δεν εξαφανίζονται από τη γη, αλλά ακολουθούν μια σπειροειδή πορεία μετουσίωσης, κλιμάκωσης και αποκλιμάκωσης, έτσι μπορούμε να φανταζόμαστε και τις χθόνιες θεότητες να οπισθοχωρούν και να αποσύρονται, για να αναδυθούν εκ νέου, παίρνοντας συνεχώς νέες, απροσδόκητες μορφές.
Σκηνοθετικό Σημείωμα
Γιατί η “Ορέστεια” συνεχίζει να ασκεί τρομακτική έλξη; Μια πιθανή απάντηση θα μπορούσε να είναι ότι στον άνθρωπο υπάρχει η ανάγκη για μια βαθύτερη σχέση με τον μύθο. Ο μύθος της “Ορέστειας” είναι επικίνδυνος, ανήκει στον κόσμο του ανοίκειου και του παράξενου, προκαλεί τον τρόμο, επειδή αποκαλύπτει το ατίθασο, το βίαιο και τους νόμους του βάθους που δεν μπορούν να δαμαστούν. Η Κλυταιμνήστρα μας καλεί να σπάσουμε μαζί τον καθρέφτη, για να γεννηθεί από τα θραύσματά του μια νέα εφιαλτική εικόνα, που ωστόσο θα διατηρεί τις σκοτεινές ρίζες του μύθου.
Πρόθεσή μας είναι η μελέτη του βάθους του μύθου της “Ορέστειας” και η αναζήτηση του απρόβλεπτου, του ασυνήθιστου, του παράδοξου. Τα πρόσωπα προσφέρουν τα σώματά τους στο θυσιαστήριο του ανοίκειου, θέτουν διαρκή ερωτήματα και διλήμματα. Η αισθητική της παράστασης προκύπτει από τη δυναμική σχέση του Σώματος με τον Μύθο, τον Χρόνο και τη Μνήμη. Θέτουμε ξανά το θεμελιώδες οντολογικό ερώτημα “περί τίνος πρόκειται”, ένα ερώτημα που δεν επιδέχεται οριστικές απαντήσεις, αλλά διαρκώς μας ενεργοποιεί προς την κατεύθυνση της ολοένα βαθύτερης έρευνας της ρίζας του ήχου, της λέξης, των πολλαπλών διαστάσεων του ανθρώπινου αινίγματος και της ανακατασκευής ενός νέου μύθου.
Ιστορία της Ορέστειας από το Εθνικό Θέατρο
Η “Ορέστεια” έχει παρουσιαστεί από το Εθνικό Θέατρο στην Επίδαυρο πέντε φορές μέχρι σήμερα: το 1954 και το 1959 σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, το 1972 σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη, το 2001 σε σκηνοθεσία Γιάννη Κόκκου και το 2019 με την Ιώ Βουλγαράκη, τη Λίλλυ Μελεμέ και τη Γεωργία Μαυραγάνη, που σκηνοθέτησαν τα έργα “Αγαμέμνων”, “Χοηφόροι” και “Ευμενίδες” αντίστοιχα, στην πρώτη τους σκηνοθετική παρουσία στην Επίδαυρο.
Η νέα αυτή παραγωγή υπό τη σκηνοθετική ματιά του Θεόδωρου Τερζόπουλου υπόσχεται να δώσει νέα πνοή σε αυτό το διαχρονικό έργο, προσφέροντας στους θεατές μια αξέχαστη εμπειρία.
Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Θεόδωρος Τερζόπουλος (Theodoros Terzopoulos)
Συνεργάτης σκηνοθέτης: Σάββας Στρούμπος
Μετάφραση: Ελένη Βαροπούλου
Σκηνικά – Κοστούμια – Φωτισμοί: Θεόδωρος Τερζόπουλος
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Παναγιώτης Βελιανίτης (Panayiotis Velianitis)
Σύμβουλος δραματολόγος: Μαρία Σικιτάνο (Maria Sikitano)
Δραματολόγος παράστασης: Ειρήνη Μουντράκη (Irene Moundraki)
Βοηθός σκηνοθέτη: Θεοδώρα Πατητή (Theodora Patiti)
Συνεργάτης σκηνογράφου: Σωκράτης Παπαδόπουλος
Συνεργάτιδα ενδυματολόγου: Παναγιώτα Κοκκορού
Συνεργάτης φωτιστή: Κωνσταντίνος Μπεθάνης
Καλλιτεχνική συνεργάτιδα: Μαρία Βογιατζή (Maria Vogiatzi)
Παίζουν: Έβελυν Ασουάντ (Evelyn Assouad) (Κασσάνδρα), Τάσος Δήμας (Φύλακας/Προπομπός), Κωνσταντίνος Ζωγράφος (Constantinos Zografos) (Πυλάδης), Έλλη Ιγγλίζ (Τροφός), Κώστας Κοντογεωργόπουλος (Κωνσταντίνος Κοντογεωργόπουλος) (Ορέστης), Δαυίδ Μαλτέζε (Δαυίδ Μαλτέζε) (Αίγισθος), Άννα Μαρκά Μπονισέλ (Anna Marka Bonissel) (Προφήτις), Νίκος Ντάσης (Nick Ntasis) (Απόλλων), Ντίνος Παπαγεωργίου (Dinos Papageorgiou) (Κήρυκας), Αγλαΐα Παππά (Aglaia Pappas) (Αθηνά), Σάββας Στρούμπος (Αγαμέμνων), Αλέξανδρος Τούντας (Alexandros Tountas) (Οικέτης), Νιόβη Χαραλάμπους (Niovi Charalambous) (Ηλέκτρα), Σοφία Χιλλ (Sofia Hill) (Κλυταιμνήστρα/Το Είδωλον της Κλυταιμνήστρας)
Χορός: Μπάμπης Αλεφάντης (Mpampis Alef), Ναταλία Γεωργοσοπούλου (Natalia Georgosopoulou), Κατερίνα Δημάτη (Katerina Dimati), Κωνσταντίνος Ζωγράφος (Constantinos Zografos), Πύρρος Θεοφανόπουλος (Pyrros Theofanopoulos), Έλλη Ιγγλίζ (Έλλη Ιγγλίζ), Βασιλίνα Κατερίνη (Βασιλίνα Κατερίνη), Θάνος Μαγκλάρας (Thanos Magklaras), Ελπινίκη Μαραπίδη (Elpiniki Marapidi), Άννα Μαρκά Μπονισέλ, Λυγερή Μητροπούλου (Lygeri Mitropoulou), Ρόζυ Μονάκη (Rosy Monaki), Ασπασία Μπατατόλη (Aspa Batatoli), Νίκος Ντάσης, Βαγγέλης Παπαγιαννόπουλος (Vaggelis Papagiannopoulos), Σταύρος Παπαδόπουλος (Stavros Papadopoulos), Μυρτώ Ροζάκη (Myrto Rozaki), Γιάννης Σανιδάς (Yannis Sanidas), Αλέξανδρος Τούντας, Κατερίνα Χιλλ (Katerina Zervou Hill), Μιχάλης Ψαλίδας (Michalis Psalidas).
